İstanbul Ticaret Odası (İTO) Yönetim Kurulu Üyesi Münir Üstün, Geniş Açı'da İsmail Mücahit Aydemir'in sorularını yanıtladı. Türkiye’deki kitap yayıncılığının ele alındığı programda aynı zamanda İTO’nun kitap yayıncılığı, kitap fuarları ve kültürel çalışmaları konuşuldu. Türkiye’de kitaba yönelik önemli bir ilginin olduğunu söyleyen Üstün, ‘’Hem kitap okuyan hem de kitap yazmaya hevesli çok sayıda insan var. Özellikle editörlük konusunda üniversitelerde atölye çalışmalarının yapılması önem arz ediyor’’ ifadelerini kullandı. Kitap yayıncılığının dijitalleşme süreçlerinden etkilenmediğini ve ayrıca okur kitlenin e-kitaba ilgi göstermediğini ifade eden Üstün, ‘’kitaplar dijitalleşmeye yenilmeyecektir. Çünkü kitabın bir ruhu vardır’’ şeklinde konuştu. Türkiye’deki kitap yayıncılığının ele alındığı programda yazar ve editör adaylarına yönelik de önemli tespitler ve öneriler paylaşıldı.
‘’Günümüzde Kitapların Raf Ömrü 15 Gün’’
Yayıncılığa erken yaşlarda başladığını ve kitaplara tutkulu olduğunu ifade eden Üstün, ‘’Eskiden kitap yayıncıları bu kadar çok sayıda değildi. Günümüzde kitap yayıncılarının sayısı da arttı, üretilen kitapların sayısı da. Bu rakamların artması ile biz gurur duyuyoruz ancak kitap endüstrileşti ve endüstriyel bir meta haline geldi. Bu durumda bir kitabın raf ömrü 15 güne kadar düştü. Yazılmamış ve yayımlanmamış çok konu var ve eminim daha çok mükemmel kitaplar yayımlanacak ama burada yayınevlerine büyük iş düşüyor, iyi yazarları keşfetmeleri ve okurla buluşturmaları açısından’’ şeklinde konuştu.
‘’Kitap Fuarları Daha Profesyonel Organize Edilmeli’’
Ülkemiz insanlarının kitaba çok değer verdiğini ve kitap fuarlarına büyük ilgi duyduğunu gören Üstün, ''Özellikle çocukların kitap fuarlarında kitaplara çok ilgi duyduğunu görüyoruz. Kitap fuarlarını daha sistemli hale getirmeliyiz. Bu işi profesyonellere bırakmalıyız. Üsküdar, Sultanbeyli ve Ümraniye kitap fuarları son dönemlerde çok başarılılar. Kocaeli Kitap Fuarı mesela mükemmel bir fuar, belediyenin harika bir hizmeti. Bu fuarları mükemmelleştiren unsur, organizasyonun sistemli olması, katılan panelistler ve yazarların sayısı ve okurların da ilgi alakası. Belediyeleri eleştirmek istemiyorum ama özellikle Üsküdar olmak üzere, Sultanbeyli ve Ümraniye belediyelerimizin başarısına yaklaşamayan belediyeler hatta profesyonel fuarcılar var. Söz konusu ilçe belediyelerimizin fuarcılık deneyimleri kesinlikle örnek alınmalı’’ ifadelerini kullandı.
''Yardımcı Kaynak Kitaplara da Bandrol Zorunluluğu Getirilmeli''
Kitaplara bandrol sağlayan Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu'nun (YAYFED) da genel başkanı olan Üstün, MEB’in yardımcı kaynak kitaplardan bandrol zorunluluğunu kaldırmasından sonra bandrol adetlerinin 60 milyon adet düştüğünü ve son verilere göre üretilen bandrol sayısının 380 milyon bandında olduğunu söyledi. Bu rakamların toplam bandrol sayısı rakamlarında 7 yıl öncenin rakamları olduğunu hatırlattı. MEB’in ücretsiz olarak dağıttığı ders kitaplarının ve yardımcı kaynak kitapların da bandrollenmesi gerektiğini ifade eden Üstün, ''Toplam bandrol üretim sayımız global ölçekte ne kadar kitap ürettiğimizi belgeleyen ve sunan çok değerli bir veri. Bu rakamlar dünya yayıncılar birliği gibi global meslek birlikleri tarafından takip ediliyor. Ülkemizin kitap üretim rakamlarının bandrolsüz kitaplar yüzünden düşük görünmesi üzücü bir durum'' şeklinde konuştu.
''İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanımız Şekip Avdagiç, Her Türlüğü Desteği Veriyor''
İTO’nun uluslararası fuar çalışmalarının en yoğun olduğu alanın kitap fuarları olduğunu söyleyen Üstün, ‘‘İTO çok büyük ve saygın bir kurum. Sayın başkanımız Şekip Avdagiç de bize çok önemli destekler veriyor ve hiçbir zaman taleplerimizi geri çevirmiyor. İTO 6 tane kitap fuarına katılıyor ve sanırım en çok da kitap fuarlarına katılıyor. Başkanımız kitaba ve kültüre çok önem veriyor, sadece fuarlar değil İTO aynı zamanda yayıncılık da yapıyor. Okurların hizmetine çok özel eserler sunuyoruz. Kitapİstanbul mağazası var ve orada da yayınlanan bütün kitaplara herkes ulaşabiliyor. Online olarak da satılıyor. Nadir eserler kütüphanemiz Der Saadet Kütüphanesi de Liman Han’ında açıldı, çok özel bir yer. İstanbul’daki tüm öğrenci, akademisyen ve kitap meraklılarını Der Saadet Kütüphanemize bekliyoruz’’ dedi.
‘’Dijitalleşme Kitap Yayıncılığında Hiçbir Şeyi Değiştirmedi’’
Dijitalleşmenin kitap yayıncılığını etkilemediğini ifade eden Üstün, e-kitap kavramına da değindi. Üstün, ‘’E-kitap’ın bir hukuku belli değil, bazı yazarlar karşı çıkıyorlar, çeviri kitaplarda yayınlayamıyoruz maliyetlerden dolayı, aynı zamanda okurların da çok büyük ilgisini çekmedi. Amazon’un bile e-kitap tarafında ilgi çok düşük. ABD'de 100 milyar doların üstündeki kitap sektöründe bile 2.5 milyar dolar e-kitap pazarı ki bu da çok düşük bir rakam. Ancak sesli kitaplar öne çıkıyor, bu sesli kitapların da hazırlanması maliyet içerdiği için popüler olmayan kitaplarda o işe girilmiyor, kolay değil gerçekten. Kitapta yine geleneksel usuller ve pazarlama yöntemleri ile e-ticaret tarafında satışlar yaşanıyor, sosyal medya platformları kitapların tanıtım ve pazarlamasında kullanılıyor. Bunun dışında dijitalleşmenin sektörde önemli bir değişiklik getirdiğini düşünmüyorum’’ ifadelerini kullandı.
‘’Yazar Adaylarını Kırmamaya Çalışıyoruz’’
Yayınevlerindeki editörlerin, yayınevine gelen tüm dosyaları (kitap adayı metin) baştan sona değerlendirme şansının olmadığını vurgulayan Üstün, yazar adaylarına çok kitap okumaları gerektiğini önerdiklerini söyledi. Üstün, bir hatırasını şöyle anlattı: ‘’Bize bir şair arkadaş geldi, en son kimin şiir kitabını okuduğunu sorduğumda 'hiç kimsenin' dedi. Ona 'peki senin kitabını kim okuyacak?' diye sordum’’ Yazarlığın bol okumakla ve bu işe gerçekten yürekten bağlı olmakla mümkün olduğunu söyleyen Üstün, ''özellikle roman yazanlara çok kitap okumaları gerektiğini öneriyorum. Okumazsanız yazamazsınız, ancak şiir farklı bir boyut. Şairlere saygımız sonsuz’’ şeklinde konuştu. Yazar adaylarına önerilerini sıralayan Üstün, ''Dergileri takip ediyoruz, özellikle yazar adaylarının dergileri takip etmeleri ve yazılarının en az bir dergide yayınlanması gerekiyor. Mutlaka dergi yazı işleri müdürlerinin filan peşlerini bırakmasınlar'' dedi.
‘’İyi Bir Editör Kimdir?’’
İyi bir editörün kim olduğunun sorulması üzerine Üstün, editörlerin alan içinden ve alan dışından gelebildiğini, önemli olanın çok kitap okunması ve titiz çalışılması gerektiğini ifade etti. Nasıl editör olunacağı sorusu üzerine ise Üstün, ‘’staj yapabilirler, biraz fedakârlık yapacaklar. Yayıncıların peşini bırakmayacaklar, bizde bir stajyer var ve çok başarılı ve gelecekte çok iyi yerlere gelecek diye düşünüyorum.’’ dedi.
‘’Üniversitelerde Editörlük Kursları Açılabilir’’
Editörlüğün piyasadaki deneyimli editör ve yazarlar tarafından verilen çeşitli atölyelerle geliştiğini ifade eden Üstün, üniversitelerin bu anlamda çeşitli atölye, kurs ve sertifika çalışmaları düzenlemesi gerektiğini ifade etti. Bu bağlamda İstanbul Ticaret Üniversitesi’nin sürekli eğitim merkezinde bir çalışmanın yapılmasının isabet olacağını vurguladı.
‘’Pandemi Kitap Yayıncılığına İyi Geldi’’
Pandemideki sosyal izolasyon sürecinin insanların daha fazla kitap okuduğu bir dönemi getirdiğini ifade eden Üstün, pandemi ilk şokunun atlatılmasının ardından yayıncılara çok iyi geldi’’ dedi.
‘’6 Şubat Depremleri Hepimizin Derinden Etkiledi’’
11 ilde birden deprem olunca çok ciddi bir felaketin yaşandığını hatırlatan Üstün, ‘’Gerçekten çok üzücü bir durum. Allah bir daha yaşatmasın. Deprem bütün gündemimizi altüst etti, inşallah ülkece kısa sürede toparlanırız’’ ifadelerini kullandı.
‘’İTO Deprem Sonrası Çok Büyük Bir Operasyon Yaptı’’
Deprem sonrasında İTO Başkanı Şekip Avdagiç’in çok güzel bir strateji ile seferberliği yönettiğini ifade eden Üstün, ‘’200 milyon TL’lik bir bütçenin deprem bölgelerine aktarılması hususunda yoğun çalışmalar yürütüldü ve halen yürütülüyor’’ ifadelerini kullandı.
‘’Yayıncılar Olarak Depremde Seferber Olduk’’
Üstün, ''Yayıncılar olarak deprem bölgesine elimizden gelen yardımları hem nakdi olarak hem de kitap hediyeleri olarak gönderdik. Bakanlıklar ve ilgili birimlerle ortak hareket ederek, hem üniversite hazırlık kitaplarını hem de boyama kitaplarını bölgeye sevk ettik. Basın Yayın Birliği Derneği Başkanımız Mustafa Karagüllüoğlu ve Meslek Birliği Başkanımız Mehmet Burhan Genç ile bölgeye gittiler ve bakan yardımcımız Ahmet Misbah Demircan ile birlikte kitapları bölgede dağıttılar ve halen de kitapları bölgeye sevk etmeye devam ediyoruz’’ şeklinde konuştu.
‘’Sosyal Medya Kitap Okumayı Teşvik Ediyor’’
Sosyal medyada sürekli aynı alıntıları yaparak yayıncılık yapmanın mümkün olmadığını, sosyal medyada başarılı içerikler üretmenin yine kitap okumaktan geçtiğini ifade eden Üstün, ‘’sosyal medyada çok hızlı, seri, mantıklı ve akıcı cümleler yazabilmek için çok okumak gerekiyor. Sosyal medyanın kitap okumaya daha çok sevk ettiği kanaatindeyim. Sosyal medyada kitap reklamları da yapıyoruz. Kitabın pazarlaması çok önemli bizde. Özellikle sosyal medyanın çok profesyonel bir şekilde kullanılması gerekiyor. Biz de yıllar sonra öğrendik ki kitabınızın arkasında durmanız gerekiyor ve hedef kitlesini ve toplumun sosyo ekonomik statülerini bilmeniz gerekiyor’’ şeklinde konuştu.
‘’Çocuk Edebiyatı Daha Da İyi Olacak’’
Çocuk edebiyatının her geçen gün daha çok geliştiği ve daha kaliteli kitapların üretilmeye başlandığını ifade eden Üstün, bu gelişmelerin memnuniyet verici olduğunu söyledi. Her geçen gün psikologların, pedagogların ve kaliteli çizerlerin, editörlerin bu alana emek vermesini memnuniyetle karşıladıklarını ifade etti.
